Καθημερινές κοινωνικές πρακτικές, όπως το μοίρασμα των πληροφοριών, το φλερτ, τα αστεία ή απλά το να κάνει κανείς παρέα με άλλους, συμβαίνουν διαδικτυακά, σε ένα πλαίσιο που θεωρείται μη ελεγχόμενο από τους ενήλικες, πόσο μάλλον από τους εφήβους.
Οι ερευνητές κάνουν συχνά λόγο για τα αρνητικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία των εφήβων, που μπορεί να παρουσιαστούν από την παρατεταμένη χρήση των smartphones, η οποία συνδέεται με τον εθισμό στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά όταν συνδέεται με τον φόβο απώλειας της online επικοινωνίας και της κοινωνικής συνδεσιμότητας.
Όπως ήταν ήδη γνωστό από προηγούμενες μελέτες, η κοινωνική σύγκριση, η ανησυχία για τη φήμη, και ο σχηματισμός ταυτότητας, αποτελούν μακροχρόνια χαρακτηριστικά της εφηβείας. Είναι επίσης ευρέως γνωστό ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας, παρουσιάζεται εντονότερη η ικανότητα για σύνθετη και κριτική σκέψη και επομένως παρουσιάζεται και εντονότερα το στοιχείο της αμφισβήτησης των ηθικών και κοινωνικών ιδανικών των ενηλίκων. Στο στάδιο αυτό, ο έφηβος νιώθει έντονη θλίψη, σύγχυση, εσωστρέφεια και απευθύνεται στο επόμενο διαθέσιμο περιβάλλον, τους φίλους και την παρέα του. Και στο σημείο αυτό εμφανίζεται το εξής παράδοξο: ενώ με τους γονείς έχουν έντονα κριτική διάθεση, με την παρέα, τείνουν να εμφανίζουν μια αρκετά «συμβιβαστική» άποψη, μιμούμενοι τη συμπεριφορά και «τα θέλω» της παρέας.
Εκείνο όμως που ουσιαστικά αλλάζει στη σύγχρονη εποχή, και ειδικά στην εποχή της πανδημίας, είναι ότι τα παραπάνω χαρακτηριστικά, καλλιεργούνται όλο και περισσότερο μέσω των διαδικτυακών επικοινωνιών και όλο και λιγότερο μέσω των «ζωντανών» επικοινωνιών. Οι έφηβοι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο από ποτέ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που κατά τη διάρκεια της πανδημίας ενίσχυσε το κοινωνικό δίλημμα για το αν τα social media τελικά βοηθούν ή βλάπτουν τους εφήβους.
Από την μία, υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που υποστηρίζουν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φάνηκαν ιδιαίτερα χρήσιμα εν μέσω φυσικών πρακτικών απόστασης, καθώς δεν σταμάτησαν να επικοινωνούν με τους φίλους ή με απομακρυσμένα μέλη της οικογένειας και να εκφράζουν τις απόψεις ή τη δημιουργικότητά τους. Από την άλλη, βρέθηκε ότι επηρεάζουν αρνητικά την αίσθηση ασφάλειας των εφήβων, την αυτοεκτίμησή τους, την εικόνα που έχουν για το σώμα τους, τη διάθεση, το άγχος και τον ύπνο τους.
Εκείνο που εξακολουθεί να χρήζει της αμέριστης προσοχής μας είναι, ότι οι έφηβοι είναι ευαίσθητοι με έναν πολύ μοναδικό τρόπο, κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης αναπτυξιακής περιόδου. Καθώς συντελούνται απότομες βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές, είναι πολύ σημαντικό η οικογένεια, η ευρύτερη κοινότητα, αλλά και οι ίδιοι οι έφηβοι, να κατανοήσουν τον τρόπο επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, είτε αφορά θετικές είτε αφορά αρνητικές συνέπειες, έτσι ώστε να χρησιμοποιούν τα social media συνειδητοποιημένα, στοχεύοντας στη σωστή διαχείριση των επιπτώσεών τους.
Comments